GEN Z OP DE WERKVLOER

grensverleggend realistisch

Grote kans dat je trends als quiet quitting, lazy girl jobs of bare minimum Mondays voorbij hebt zien komen. Want Gen Z – de grootste generatie ter wereld – bestormt inmiddels de arbeidsmarkt. En zet ’m direct in beweging. Door standaarden rondom werk(druk) te challengen. Zich uit te spreken, discussies aan te zwengelen en te duwen in de richting van verandering. De miljoenen views en wereldwijde support van leeftijdsgenoten op social media laten zien dat perspectieven beginnen te kantelen.

Meer salaris, een betere werk-privébalans, zeggenschap over wanneer en waar ze werken, aandacht voor (mentale) gezondheid, open communicatie en een werkgever die verantwoordelijkheid neemt voor een betere wereld. Zomaar wat punten waar Gen Z voor strijdt. En ze geven niet zomaar op. Zo heeft 40% van de Nederlandse Gen Z’ers weleens een werkgerelateerde opdracht geweigerd uit ethische overwegingen. 79% geeft aan een nieuwe baan te zoeken als zij weer volledig op kantoor worden verwacht (Deloitte, 2023).

Veel van die punten stonden al op de wensenlijst van Millennials, maar Gen Z maakt er een to-dolijst van. Ze staan vaker op hun strepen. En precies die houding maakt dat ze te makkelijk worden neergezet als verwend, lui of de rubbertegelgeneratie. Maar als je begrijpt wat erachter zit, is die to-dolijst zo gek nog niet. Sterker nog, dan blijkt-ie enorm waardevol te zijn.

OP ZOEK NAAR ZEKERHEID

Gen Z heeft misschien nog niet alles meegemaakt, maar wel meegekregen. Deze jongeren groeiden op tijdens de kredietcrisis, klimaatcrisis én coronacrisis. En zagen oudere generaties met financiële problemen, tijdgebrek en burn-outklachten. Het heeft ze realistisch gemaakt, op zoek naar zekerheid. Verwachtingen die ze meenemen naar de werkvloer.

Ook nu deze jongeren zelf hun leven opbouwen, ziet de wereld er niet veel beter uit. Terwijl de klimaatcrisis doordendert, neemt de wereldwijde onrust toe en de financiële zekerheid juist af. Denk bij dat laatste aan inflatie, vergrijzing, studieschulden en torenhoge huizenprijzen. Veel Nederlandse Gen Z’ers maken zich dan ook zorgen, bijvoorbeeld over hun dagelijkse financiën (36%) en klimaatverandering (43%) (Deloitte, 2023). Er komen zoveel stressfactoren samen, dat jongeren massaal tegen mentale problemen aanlopen.

Zo had 35% van de Nederlandse jongeren tussen de 12 en 25 jaar in september 2023 last van mentale klachten. Bijna de helft (49%) voelde zich gestrest en eenzaam (RIVM, 2023). Dit beeld geldt trouwens niet alleen voor Nederland: wereldwijd rapporteert Gen Z een lagere mentale gezondheid dan andere generaties (McKinsey Health Institute, 2023). Dat jongeren hun grenzen aangeven op werkgebied, is dus vaker een kwestie van noodzaak dan gemakzucht.

WEG MET DIE TABOES

De eerste stap richting een betere mentale gezondheid? Er open over praten. Daarom duwt Gen Z richting een bedrijfscultuur waarin mensen kwetsbaar durven te zijn (OpenUp, 2023). En zij zijn niet de enige die daar voordeel bij hebben. Bijna de helft (47%) van de volwassen Nederlandse medewerkers voelt zich niet op z’n gemak om mentale problemen met een leidinggevende te bespreken. De belangrijkste reden? Angst om als minder bekwaam te worden gezien (Indeed, 2023).

Problematisch én zonde. Want weten leidinggevenden wat er speelt, dan kunnen zij gerichter helpen, de druk verlagen en hun medewerkers beter leren kennen. Bovendien voelen medewerkers zich zo meer serieus genomen en gezien. Wat weer bijdraagt aan hun motivatie, vertrouwen en betrokkenheid bij de organisatie (Nationale-Nederlanden).

OPEN OVER MENTALE GEZONDHEID

3 laagdrempelige tools voor leidinggevenden

1. Check-ins

Blok regelmatig een (deel van een) meeting om medewerkers te vragen hoe het met ze gaat. Zowel in teamsessies als een-op-eens. Open deze meetings met een stoplichtmoment, door medewerkers te vragen of ze zich rood, oranje of groen voelen. Deze vraag ‘dwingt’ om kleur te bekennen en is dus een goede gespreksopener. Wees tijdens de meeting zelf ook open over uitdagingen, kwetsbaarheden of dilemma’s. Dit verkleint eventuele drempels.

2. MENTAL HEALTH BREAKS

Motiveer medewerkers om gezond te pauzeren. Door weg te stappen van hun werkplek en even iets anders te doen. Denk aan wandelen, sporten of creatief bezig zijn. Dit biedt meteen een ontspannen setting om elkaar te vragen hoe het gaat. Laagdrempelige meetings kunnen ook goed wandelend.

3. Gesprekstechnieken

Heb je een persoonlijk gesprek met je medewerker? Via simpele gesprekstechnieken motiveer je diegene om open te zijn. Stel bijvoorbeeld open vragen, deel je eigen gevoel alleen in de ik-vorm en vraag wat de ander nodig heeft.

Hoe ziet succes er volgens jou uit?

Onderzoek naar Gen Z’ers in Nederland (For You Agency, 2023)

55,5%

ALS IK GEZOND BEN

54,2%

ALS IK MEZELF KAN ZIJN

52%

ALS MIJN VRIENDEN EN FAMILIE BLIJ ZIJN

45,9%

ALS IK ONAFHANKELIJK BEN

45,1%

ALS IK EEN POSITIEVE IMPACT HEB GEMAAKT, GROOT OF KLEIN

De rebranding van succes

Een onzekere wereld leidt tot hoge verwachtingen van de werkvloer. Zijn Gen Z’ers ontevreden met hun baan en lukt het ze niet om die te verbeteren? Dan is de kans groot dat ze op zoek gaan naar iets nieuws (Macleans, 2023). Veel groter dan die van andere generaties (BBC, 2022). Tuurlijk: Gen Z’ers beginnen hun loopbaan in een krappe arbeidsmarkt en hebben dus een sterke positie. Maar er zit ook iets anders achter.

Voor veel generaties gaat werken om presteren, doorgroeien en die extra stap zetten. Je wordt ervoor beloond en haalt er voldoening uit. Zeker bij een baan waar je van houdt. Dit maakt werk belangrijk, zelfs bepalend voor je identiteit. Het is een cultuur die veel van mensen vraagt, en nu minder populair wordt (BBC, 2022). Zo vindt 62% van de wereldwijde Millennials een baan bepalend voor hun identiteit, tegenover 49% van Gen Z (Deloitte, 2023). En terwijl Millennials het beklimmen van de carrièreladder belangrijker vinden dan het beste salaris, geldt dit niet voor Gen Z. Zij vinden salaris (55%) juist belangrijker dan de kans op een hogere functie (19%) (YoungCapital, 2023). Gen Z heeft het geld hard nodig. En kijkt ook niet zo rechtlijnig naar succes (BBC, 2022).

Ondernemende mindset

Jongeren zijn ondernemend. Ze bouwen liever zelf een droomcarrière. Door trouw te blijven aan hun persoonlijke ontwikkeling, gezondheid en behoefte aan flexibiliteit en (financiële) vrijheid. Om vanuit daar – doelgericht – alle kanten op te bewegen. Naar verschillende banen, side hustles en creatieve projecten (CNBC, 2023). Dat jongeren hun kansen spreiden, is óók een nasleep van de coronacrisis. Ze realiseren zich dat je ineens je baan kunt verliezen. En houden dus liever zelf de controle (Ormit, 2024).

Maar, vinden jongeren een baan die goed in hun leven past (en niet andersom), dan gaan ze er ook voor. En profiteren werkgevers juist van hun ondernemende mindset. Gen Z is supersnel, flexibel, innovatief, oplossingsgericht en extreem technisch (Bright Plus). Geven ze hun werkgeluk een 7 of hoger? Dan verwachten ze zelfs 9,1 jaar bij hun werkgever te blijven (YoungCapital, 2022). In dit YOUNG-artikel lees je hoe je zelf met dat werkgeluk aan de bak gaat.

Gewoon gelijk

Wat Gen Z’ers nog meer onderscheidt? Ze vormen niet alleen de hoogst opgeleide, maar ook de meest diverse generatie op de werkvloer. Bijvoorbeeld qua culturele achtergrond, seksualiteit en (gender)identiteit. En dat zie je terug in hoe ze in het leven staan (InsightGlobal, 2022). Zeker online maken jongeren contact op basis van gedeelde interesses, niet omdat ze dezelfde achtergrond, opleiding of financiële status hebben (McKinsey & Company, 2018). Voor Gen Z is iedereen ‘gewoon’ gelijk. En die norm trekken ze door naar de werkvloer (InsightGlobal, 2022).

Niet het hele verhaal

Gen Z’ers kijken dus op een unieke manier naar werk. En kiezen er bewust voor om hun carrière niet altijd op één te zetten. Maar zoals bij iedere trend, is dit niet het hele verhaal. Social media maken arbeidsmarktbewegingen soms groter dan ze zijn. Bovendien zijn er vaak net zoveel verschillen binnen generaties als ertussen. Gen Z wordt bijvoorbeeld nu al onderverdeeld in challengers en creatives (Motivaction, 2023). En hoe revolutionair jongeren ook zijn, ook binnen Gen Z spelen sociale verschillen helaas nog altijd een rol.

Zo is het voor jongeren met uitvoerende banen moeilijker om hun werkprivé-balans te bewaken. Zij kunnen bijvoorbeeld niet zomaar van hun onregelmatige diensten af en quiet quitting zit er voor hen niet in. En dat terwijl zij al relatief weinig verdienen, makkelijker ontslagen kunnen worden en een grotere kans hebben op een burn-out (Trouw, 2022). Een andere trend die (deels) voortkomt uit ongelijkheid? Lazy girl jobs. Deze jonge vrouwen vervangen hun ambities niet zomaar voor een moeiteloze baan die de rekeningen betaalt. Ze zijn moe van opboksen tegen genderongelijkheid. En geloven niet meer in de door Millennials opgehypte girl boss-mentaliteit (Trouw, 2023).

Hoewel sommige jongeren dus moeilijker nieuwe werkstandaarden kunnen creëren, zijn zij zich wél bewust van wat er speelt. Leunen organisaties teveel achterover, dan is de kans groot dat ze deze groep op een andere manier kwijtraken. Bijvoorbeeld doordat zij zich vaker of langdurig ziek moeten melden. Je kunt oneindig veel tijd en energie stoppen in productiviteit, efficiëntie en optimalisatie. Maar van omzetgroei, margeverbetering en winstoptimalisatie worden de meeste jongeren niet warm of koud. Gen Z wil werken bij een organisatie die achter ze staat. Ook als ze deze wens niet altijd hardop uitspreken.

De kracht van jongeren

Gen Z als rubberentegelgeneratie? Zeker niet. Tegenover iedere kwetsbaarheid staat juist een enorme kracht. Openheid over mentale gezondheid? Doorbreekt ook taboes onder oudere generaties. Somberheid over de staat van de wereld? Dwingt organisaties tot positieve impact. Korte spanningsboog en altijd online? Maakt Gen Z’ers expert in filteren en zichzelf nieuwe skills leren.

Ja, jongeren duwen hard richting verandering en vliegen daarmee soms uit de bocht. Maar dat is onvermijdelijk als je de status quo wilt doorbreken. En zegt de onrust rondom Gen Z’s realistische kijk op werk niet genoeg daarover? De nieuwe balans komt wel weer. Eerst moet de knop om, en niet bij de jongeren.

Wat zorgt ervoor dat je je onderdeel voelt van een community

Onderzoek naar Gen Z’ers in Nederland (For You Agency, 2023)

71,3%

gedeelde interesse

67,7%

positieve sfeer

38%

wederzijds respect

45,9%

gelijkwaardigheid

30,3%

vertrouwen